Chipstead

In de jaren vijftig werkte mijn vader bij Klynveld Kraayenhof & Co (nu KPMG) en werd hij met z'n gezin uitgezonden naar Engeland. Gisteren vond ik tussen wat oude papieren onderstaand stukje van mijn moeder, op een "doorslagje", kennelijk ingezonden kopij voor het personeelsblad...

Chipstead, 2 december 1956

From the open fire...

Sommigen Uwer zullen wellicht in de personeelslijst onder kantoor Amsterdam het plaatsje Chipstead tegengekomen zijn en zich afgevraagd hebben, of iemand het in verband met de huizennood, zo ver weg gezocht had, om heen en weer te reizen naar Amsterdam. Gezien het feit dat ik in één jaar meer bezoek heb gehad van leden van de Klynveld Gemeenschap, dan in de daaraan voorafgaande zes jaren in Hilversum, blijkt wel dat het op en neer reizen op zichzelf een peulen schilletje is. Maar gelukkig forenst mijn man naar London en niet naar Amsterdam, want de bezoeken naar Holland worden door mij altijd met angst en vrezen (hoewel, het gaat wennen...) tegemoet gezien.
Het aardeduister, dat bij gebrek aan straatverlichting invalt zodra de zon afscheid genomen heeft, houdt in, dat ik mij zonder manlijke begeleiding niet meer naar buiten waag, en het huis hermetisch afsluit.
Op een zomeravond mocht mijn dochtertje van net zes jaar opblijven om Pappi over te zien komen op weg naar Amsterdam. Alle vliegtuigen van London Airport naar het continent komen n.l. over deze heuvelen. Vol verwachting stond zij in blauw nachtponnetje op het groene grasveld naar boven te turen. Kwart over acht, daar kwam een stipje aan de horizon, ja, het was de "viscount", een poosje was het stil, toen klonk het teleurgesteld "I don't see any hanky waving".

Chipstead is geen plaats, maar slechts een parochie, die deel uitmaakt van de gemeente Banstead, zo dat het gemeentehuis waar wij onder ressorteren vijf kilometer weg is. De dichtstbijzijnde bushalte is zeker twee kilometer van hier. Chipstead bestaat uit een aantal merendeels grote landhuizen, gegroepeerd over een grote afstand van station via "pub" naar kerk; het kerkje heel oud, zo als zo veel gebouwen in Engeland (dertiende eeuw).
Hazelwood Lane slingert zich tussen meer dan manshoge, dubbele heggen de heuvel op, nu de bladeren gevallen zijn, zie je wel een glimpje van een huis er hier en daar achter. En boven op de heuvel staat "Holly Cottage" achter een te verwachten wilde hulst haag, eenzaam, met een groot bouwland, bomen en weiden als overburen. Bij dit bouwland staat niet het in Holland zo bekende bordje "artikel 461, Wetboek van Strafrecht", maar integendeel heeft de engelse maatschappij, waar oude rechten heilig worden geacht, er voor gezorgd, door midel van het "public right of way" (driehonderd jaar geleden werd er over gelopen, dus kan dit niet veranderen), dat je over de meeste landerijen, bossen en velden de mooiste wandelingen mag maken.
Het winkelcentrum hier op de heuvel is de moeite waard, bestaat uit een kruidenier tevens postkantoor, een winkel van sinkel (ijzeren haken, petroleum, aspirinen o.a.) en uiteraard de in Engeland onmisbare "news Agent". Iedereen koopt hier n.l. onderweg zijn krant, hetgeen economisch verklaarbaar is, daar mijn abonnement op het ochtendblad duurder is, dan wanneer ik elke dag de krant zou gaan halen. Cigaretten en snoep zijn onafscheidelijk aan de verkoop van kranten verbonden.

Het sociale leven concentreert zich hier onder meer op de "pub", waar om klokslag zes uur (het tijdstip waarop de overheid het toestaat om geestrijk vocht te gaan drinken) zich ondanks benzine schaarste, een vijftiental auto's zich prompt verzamelt en waar men als belangrijkste onderwerpen, het weer en de laatste cricketmatch bespreekt. Dit laatste heb ik alleen van horen zeggen, want de enioge en laatste keer dat wij in de "pub" geweest zijn, was, toen wij, nog eerst kort hier, door onschuldige aankondigingen ("teas", "sandwiches") en gezellige gordijntjes, de "pub" verwardden met een hollandse uitspanning en met kroost en al, een glaasje limonade en een broodje gingen nuttigen. Waarschijnlijk omdat men van "foreigners" niets anders dan rare dingen verwacht, heeft men het niet de moeite waard gevonden, ons er op opmerkzaam te maken, dat het een ernstig misdrijf is in Engeland, kinderen onder de achttien jaar in een dergelijk oord des verderfs binnen te voeren. Later begrepen wij, waarvoor de houden bankjes dienen voor de "pubs", daar zitten de kindertjes op, als de ouders een glaasje gaan drinken.

Als ik over "glaasje" drinken schrijf, gaan mijn gedachten terug naar onze eerste Kerstmis in Engeland. Het viel ons bitter tegen: papieren mutzen, feestneuzen, ballonnen en borrels; van enige huiselijke sfeer was niets te bespeuren. Wij verheugden ons op een uitnodiging om eerrste Kerstdag kennissen te mogen bezoeken 's morgens. Wij troffen een kamer met een versiering die het in een etalage van dameskousen goed gedaan zou hebben, maar niet met onze kerstgedachten overeenkwamen. Met weemoed dacht ik aan ons gezellige hulst-huis waar wij, (en de mensen in Holland) op deze tijd van de dag een geurig kopje koffie drinken met een stukje "Klynveld" kerstkrans.
Van september af zie je al de aankondigingen in de slagers- en kruidenierswinkels: "wordt lid van onze Kerstclub". Geld sparen, om op deze manier straks de voor practisch elke engelsman de te hoge kerstuitgaven te helpen financieren. Vanaf half October kun je geen engelse huisvrouw tegen komen, of zij vraagt je: heb je je Kerstcake, pudding en fruit al gemaakt?
Denkt u zich in dat een gezin van twee personen, tien pond rozijnen, krenten, noten "inmaakt" om straks de "mince meat" gebakjes te kunnen vullen. Half November hoor je kerstcakes, plumpudding etc. klaar te hebben en de conversatie vraag is nu "deed jij je kerstinkopen al?" En hierbij wordt dan gedacht aan de cadeaux en de te versturen kerstwensen, en nog niet aan de kalkoen.

Als U dit leest, zit U bij Uw degelijke hollandse verwarming, ik bij het open vuur. Het open vuur, dat zo veel gezelliger, genoeglijker is; waar je 's avonds zo heerlijk bij kunt zitten als het stil en rustig in huis geworden is, de stoelen en bank er vlak voor geschoven, omdat het ook alleen er vlák voor behaaglijk is. De "draw back" is hier de "draft on your back". En 's morgens... 2, 3 maal naar buiten lopen met aslade, en tenslotte het hele haardmandje, het zichtbare gedeelte der schoorsteen vegen, roet opscheppen, stofzuigen, de negen delen van het haardje er weer in en voor gepast en een nieuw vuurtje kan aangelegd worden. Toch moet nog ten gunste van dit tachtig procent der warmte de schoorsteen inzendende "open fire" gezegd worden, dat het ook de keuken door middel van een radiator behoorlijk verwarmt en het gehele huis van warm water voorziet, als... het goed brandt.